تنظیم قرارداد داوری | معرفی انواع قرارداد، نکات و نمونه قرارداد

تنظیم قرارداد داوری در حل و فصل اختلافات با این روش، بسیار اهمیت دارد. روش داوری از روش‌های رسیدگی به اختلافات طرفین قرارداد است که مزایای زیادی دارد. برای استفاده از آن لازم است تا قرارداد داوری تنظیم شود. اما تنظیم قرارداد داوری چگونه باید انجام شود و چه نکاتی در این قرارداد باید مد نظر قرار گیرد تا قراردادی دقیق و قانونی تهیه شود و بتواند منافع طرفین را به بهترین شکل تامین کند.

در ادامه این مقاله از موسسه حقوقی حسن زاده قصد داریم تا به بررسی انواع روش‌های تنظیم قرارداد داوری بپردازیم و نکات لازم برای تنظیم هر نوع قرارداد داوری را در اختیار شما قرار دهیم. با ما همراه باشید.

روش تنظیم قرارداد داوری برای حل اختلاف طرفین قرارداد

در روش تنظیم قرارداد داوری برای رسیدگی به اختلافات دو طرف قرارداد، طرفین تصمیم می‌گیرند تا در صورت بروز هرگونه مشکل، شخص ثالثی را برای حل اختلافات خود به عنوان داور انتخاب نمایند. داور قرارداد که می‌تواند شخصی حقیقی یا حقوقی باشد با بررسی مدارک طرفین دعوا در محدوده اختیاراتی که در قرارداد داوری برای او در نظر گرفته شده‌است می‌تواند بین طرفین داوری کند و رای صادر نماید.

نحوه تنظیم قرارداد و نگارش شرط داوری

نحوه تنظیم قرارداد داوری از اهمیت بالایی برخوردار است. قراردادهای داوری باید بر مبنای قوانین تنظیم شود و برخی اصول در تنظیم آن رعایت گردد تا قرارداد داوری، معتبر و قابل استناد باشد. در ادامه به مواردی که در تنظیم قرارداد داوری باید رعایت شود اشاره خواهیم کرد.

• موضوع قراداد

لازم است تا برای تنظیم قرارداد داوری به طور کامل و شفاف موضوع عقد قرارداد مشخص شود، وظایف دو طرف قرارداد با جزئیات کامل در قرارداد قید شود و در انتها مورد امضای طرفین قرارداد قرار گیرد. شفافیت بیشتر در تنظیم قرارداد به جلوگیری از بروز هرگونه مشکل کمک خواهد کرد.

• زمان اعتبار شرط داوری در قرارداد

در بند داوری قرارداد، باید بازه زمانی که شرط داوری در آن برقرار است مشخص شود. در صورت بروز مشکل در خارج از بازه زمانی اعتبار شرط داوری، طرفین دیگر نمی‌توانند برای رفع اختلافات خود به داور مراجعه نمایند زیرا دیگر این بند فاقد اعتبار است.

• طرفین قرارداد

طرفین قرارداد باید به طور دقیق و کامل در قرارداد داوری معرفی شوند و مشخص گردد که هرکدام از طرفین در چه جایگاهی در قرارداد حضور دارد. همچنین لازم است تا مدارکی جهت اثبات هویت طرفین به صورت پیوست قرارداد وجود داشته باشد.

• حدود اختیارات و مسئولیت داوران

در قرارداد باید به طور شفاف مشخص شود که داور چه اختیاراتی دارد و در چه مواردی صلاحیت رسیدگی به اختلاف را دارد. این موارد کمک می‌کند تا از بروز هرگونه مشکل و ابهام در قرارداد جلوگیری شود و داور تنها اجازه رسیدگی به مشکلات در حوزه تخصصی خود را داشته یاشد.

• مشخص کردن داور یا روشی برای انتخاب داور

طرفین می‌توانند در زمان عقد قرارداد یا پس از بروز اختلاف، شخصی را به عنوان داور انتخاب نمایند. اگر در شرایطی طرفین برای حل اختلاف از روش داوری، توافق داشته باشند، اما در انتخاب شخصی به عنوان داور با هم توافق نکنند، برای تعیین داور می‌توانند به دادگاه مراجعه کنند.

⇐⇐⇐ چگونه از داور قرارداد تقاضای رسیدگی کنیم

• اجرت داوری

از دیگر مواردی که لازم است تا در هنگام تنظیم قرارداد داوری در نظر گرفته شود تعیین اجرت داوری است. اجرت داوری دستمزدی است که داور و یا تیم داوری برای رسیدگی به اختلافات طرفین دعوا دریافت می‌کند، پس لازم است تا در بند داوری قرارداد به این موضوع نیز پرداخته شود.

• نحوه رسیدگی داوران

مبنای رسیدگی داور و یا گروه داوران به اختلاف باید به طور واضح مشخص شود و تعیین شود که داور بر اساس کدام معیار قرار است اظهارات و مدارک طرفین دعوا را بررسی کند و رای صادر نماید. پرداختن به این موضوع کمک می‌کند تا بررسی و حل اختلافات به صورت شفاف‌تر صورت گیرد.

نمونه قرارداد و شرط داوری

در ادامه برای تنظیم قرارداد داوری دقیق و محکم، نمونه‌ای از قرارداد و شرط داوری را برای شما آماده کرده‌ایم تا بتوانید به طور دقیق از بندها و موارد آن برای تنظیم قراردادهایی اصولی استفاده نمایید. این موارد در انواع قرارداد داوری وجود دارد:

مبنا و نکات تنظیم قرارداد داوری

در تنظیم قرارداد داوری دانستن برخی نکات برای داشتن قراردادی بهتر و دقیق‌تر ضروری است. در ادامه به بررسی این نکات خواهیم پرداخت و بند قانونی مرتبط با هر نکته را برای شما عنوان خواهیم کرد.

1.صلاحیت داوران: صلاحیت و تخصص داوران باید مورد تایید طرفین قرارداد باشد. از طرفی طبق ماده 466 قانون آیین دادرسی مدنی داور باید برخی خصوصیات را داشته باشد تا بتواند از سوی طرفین قرارداد به عنوان داور انتخاب شود.

2. نحوه از بین رفتن شرط داوری در قرارداد: ماده481 قانون آیین دادرسی مدنی شرایط لغو بند داوری قرارداد را به طور کامل بیان می‌کند. طبق این بند، لغو داوری تنها با رضایت طرفین و یا فوت یکی از طرفین و یا اثبات حجر او اتفاق می‌افتد.

3. تعداد داوران: تعداد داوران باید به صورت عدد فرد تعیین شود. همچنین لازم است تا در قرارداد داوری تعیین شود که چند نفر قرار است تا به عنوان داور یا گروه داوری به رسیدگی به اختلافات طرفین بپردازند.

4. چه افرادی می‌توانند داور باشند: طبق ماده 470 قانون آیین دادرسی مدنی، قضات و کارمندان شاغل در محاکم قضایی حتی با رضایت هر دو طرف قرار داد نیز نمی‌توانند به عنوان داور قرارداد انتخاب شوند.

5. شفافیت تنظیم قرارداد: بندهای قرارداد داوری باید با صراحت و شفافیت تنظیم شود تا از بروز هرگونه ابهام جلوگیری شود. این کار کمک خواهد کرد تا طرفین قرارداد به حقوق خود آگاهی کامل داشته باشند و در صورت بروز مشکل ضرری متوجه هیچ‌کدام نشود.

6. قبول داور و زمان ابلاغ به داور: طبق ماده 465 قانون آیین دادرسی مدنی، طرفین قبل از تعیین داور قرارداد، از قبول شرایط داوری توسط داور اطمینان داشته باشند. همچنین زمان داوری از زمان ابلاغ مشخصات طرفین و موضوع اختلاف به داور قرارداد محاسبه می‌شود.

انواع روش‌های تنظیم قرارداد داوری

قرارداد داوری انواع مختلفی دارد. قراردادهای داوری براساس زمان و نحوه انتخاب داور به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود که برای هر کدام از آن‌ها لازم است تا قراردادی متناسب با همان نوع تنظیم گردد. در ادامه به بررسی انواع قراردادهای داوری خواهیم پرداخت:

1. قرارداد داوری مستقل

در این روش، طرفین قرارداد، با عقد یک قرارداد مستقل از قرارداد اصلی، توافق می‌کنند تا در صورت بروز مشکل در رابطه با قراردادی که بین آن‌ها منعقد شده‌است، روش داوری را برای حل اختلافات خود انتخاب نمایند. در این نوع از تنظیم قرارداد داوری، در واقع شرط داوری در قرارداد اصلی وجود ندارد و با عقد قرارداد جدید این توافق انجام می‌شود. بنابراین در صورتی که اصل قرارداد بین طرفین منحل شود قرارداد داوری نیز بی‌معنی خواهد بود.

⇐⇐⇐ بهترین داور حقوقی در ایران

2. قرارداد شرط داوری

در این روش از تنظیم قرارداد داوری، طرفین در هنگام عقد قرارداد، بندی را به عنوان شرط داوری تنظیم می‌کنند که در آن توافق طرفین مبنی بر انتخاب روش داوری برای حل اختلافات عنوان شده‌است. در این روش در زمان عقد قرارداد، بندی به عنوان شرط  داوری در قرارداد گنجانده می‌شود.

3. قرارداد داوری مشروط یا مقید

در این نوع از تنظیم قرارداد داوری، طرفین روش داوری را برای حل اختلافات خود انتخاب می‌کنند اما استفاده از روش داوری را مقید به برقراری برخی شروط می‌کنند. در این حالت در صورت بروز اختلاف، طرفین تنها در حالتی می‌توانند از روش داوری استفاده کنند که همه شرایط قید شده برای استفاده از روش داوری برقرار باشد. به عنوان مثال طرفین تصمیم می‌گیرند که در صورت بروز مشکل، ابتدا طی جلسه‌ای با هم به بررسی مشکل بپردازند و در صورت عدم توافق آن وقت به داور مراجعه کنند.

4. توافق عملی

اگر طرفین قرارداد از پیش توافقی کتبی برای انتخاب روش داوری نداشته باشند، اگر یکی از طرفین در هنگام بروز اختلاف به داور مراجعه نماید و پس از آن، طرف دیگر نیز برای توضیحات به داور مراجعه کند در واقع روش داوری برای حل اختلاف را به صورت عملی پذیرفته است. در این روش نیز طرفین می‌توانند از روش داوری برای حل اختلافات خود استفاده کنند.

⇐⇐⇐ داوری در قرارداد پیمانکاری

5. قرارداد ارجاعی داوری

در این روش از تنظیم قرارداد داوری، بندی به عنوان شرط داوری در قرارداد وجود ندارد و طرفین با رضایت خود به مدرک دیگری رجوع می‌کنند که در آن اعلام کرده‌اند که تصمیم به حل اختلافات از روش داوری گرفته‌اند. در این شرایط طرفین قرارداد به طور غیر مستقیم روش داوری را برای حل اختلافات خود انتخاب نموده‌اند.

مزایای تنظیم قرارداد داوری

انتخاب روش داوری برای رسیدگی به اختلافات طرفین قرارداد، به نسبت روش دادرسی مزایای مختلفی دارد. البته باید این نکته را نیز در نظر بگیرید که هر کدام از این روش‌ها برای شرایط ویژه‌ای کاربرد دارند. در ادامه به بررسی برخی مزایای روش داوری خواهم پرداخت

• انعطاف بیشتر و رای مورد توافق طرفین: رایی که در روش داوری صادر می‌شود به نسبت رای دادگاه دارای انعطاف بیشتری است
• هزینه کمتر: روش داوری به نسبت روش دادرسی هزینه کمتری دارد و می‌توانیم آن را مقرون یه صرفه‌تر بدانیم.
• روند رسیدگی سریع‌تر: در این روش اختلافات با سرعت بالاتری حل می‌شود و نیاز به طی مراحل قانونی نیست.

تنظیم کتبی قرارداد داوری یا توافق شفاهی؟

در انتخاب روش داوری، طرفین می‌توانند رضایت خود مبنی بر انتخاب روش داوری برای حل اختلافات را به صورت کتبی یا شفاهی بیان کنند. اما توجه به این نکته اهمیت دارد که در توافق شفاهی برای داوری، سند رسمی و مکتوبی برای اثبات این توافق وجود ندارد و اگر یکی از طرفین ادعا کند که توافق شفاهی میبنی بر روش داوری نداشته است، اثبات توافق داوری برای طرف دیگر امکان‌پذیر نیست. از همین رو ضروری است تا تنظیم قرارداد داوری به صورت کتبی و با رعایت تمام اصول و قوانین مربوطه انجام شود تا از بروز هرگونه مشکل جلوگیری شود.

ارجاع اختلاف به دادگاه با وجود قرارداد داوری

اگر در تنظیم قرارداد داوری طرفین رضایت خود را مبنی بر انتخاب روش داوری برای حل اختلافات خود انتخاب کرده باشند، امکان ارجاع موضوع به دادگاه برای رسیدگی به دعوا وجود ندارد. در این حالت طرفین حتما باید ابتدا به داور قرارداد برای حل اختلافات خود مراجعه نمایند. مگر اینکه در زمان بروز اختلاف، طرفین توافق کنند که شرط داوری را از قرارداد جذف نمایند. در این صورت رسیدگی به اختلاف طرفین از طریق دادگاه امکان‌پذیر است.

⇐⇐⇐ تفاوت داوری و دادرسی قضایی

نتیجه‌گیری

تنظیم قرارداد داوری نیاز به تخصص فنی بالا و اشراف کامل به قوانین دارد. تنظیم این قرارداد با توجه به نوع قرارداد داوری متفاوت است و برای تنظیم هر نوع قرارداد داوری لازم است تا برخی نکات را مورد بررسی قرار دهیم. توجه به این اصول و نکات کمک می‌کند تا از هرگونه ابهام در قرارداد جلوگیری شود و در صورت بروز اختلاف بین طرفین ضرری متوجه شما نشود.

از آن‌جا که تنظیم دقیق قرارداد داوری در احقاق حق شما در صورت بروز اختلاف بسیار اهمیت دارد لازم است تا تنظیم آن توسط اشخاصی متخصص در زمینه داوری قرارداد انجام شود تابه بهترین شکل اهداف شما را محقق کند. تیم وکالت حسن‌زاده با تخصص و دانش فنی بالا در این زمینه جهت تنظیم انواع قراردادهای داوری در کنار شما خواهد بود.

دیگر مقالات ما را نیز مطالعه فرمایید:

داوری در قرارداد بین المللی